idea klinik
Dışkıdan kan gelmesi başlıkta da belirtildiği gibi iç hemoroid belirtisi olabilir. Fakat şunu da unutmamalıyız ki kanamaların nedeni sadece basur değildir. Çünkü anal fissür, inflamatuvar bağırsak hastalıkları yanı sıra daha da vahimi kalın bağırsak ve makat kanseri kaynaklı bile olabilir. Bu nedenle 1 haftadan uzun süreli makatta kanama probleminiz varsa mutlaka genel cerrahi (proktoloji) uzmanına muayene olmalısınız. Doktorunuz kanamanın neden olduğunu tespit edecek ve gereken tedaviyi uygulayacaktır.
Basur Belirtileri Nelerdir?
İç hemoroid hastalığı ortaya çıktığı andan itibaren en önemli belirtisi kanama olmaktadır. Dışkılama esnasında dışkıda ve sonrasında tuvalet kâğıdında kan fark görebilirsiniz. Hemoroid kanaması herhangi bir ağrı ya da can yanmasına neden olmaz. Bu haliyle Anal Fissür ile Hemoroid kanaması bir birinden ayrılmaktadır. Makat çatlağı (anal fissür) hastalarında kanama yanı sıra dışkılama esnası ve sonrasında dayanılması zor ağrılar görülür.
Dışkıdan Kan Gelmesi
İç hemoroid hastalarında en belirgin özellik dışkılama esnasında kanama olmaktadır. Yapılan araştırmalarda kanamanın en önemli nedeni iç basur olarak gösterilir. Bununla ilgili yapılmış bilimsel çalışmalar bulunmaktadır. Yazının en altında bulunan referanslar kısmında bilimsel çalışma örneklerine göz atabilirsiniz.
Hemoroid Memesi (Anüs İç ve Dışında Şişlik)
Basur hastalığının bir diğer belirtisi ise anüs iç ya da dış kısmında şişlik olmasıdır. Hastalar bu şişliği basur memesi olarak tarif ederler. Doğrusu ise toplardamarın genişleyerek anüs dış kısmına doğru sarkmasıdır. Yani o görmüş olduğunuz şişlik, meme toplardamarın ne kadar genişlediğini göstermektedir. Toplardamarın genişleme oranına göre hastalık 1 ile 4 arasında derecelendirilir. Aşağıda yer alan görselde dereceleri ve nasıl göründüğüne bakabilirsiniz.
Anüste Ağrı ve Kaşıntı
Hemoroid normal şartlarda ağrısız bir hastalıktır. Sadece 3. ve 4. evreye ulaşması halinde ağrı riski ortaya çıkar. Ağrıya neden olan 2 etken bulunuyor. Bunlardan ilki tromboze hemoroid dediğimiz basur memesinin makat kasları arasında kalarak boğulmasıdır. Hastalığınız 3. evre ise dışkılama sonrası memeyi parmağınızla anüs iç kısmına ittirmek gerekir. Böylece anüs dışında kalarak boğulmasını önlersiniz. Hastalığınız 4. evre ise meme sürekli anüs dışında olacağından boğulma riski sürekli var olacaktır. Ağrının diğer bir nedeni ise toplardamar içerisinde bekleyen kanın pıhtılaşması sonucu ağrı oluşabilir. Bu ağrılar günlerce sürebilir.
Makatta Kanamaya Neden Olan Diğer Hastalıklar
Şunu çok iyi bilmeliyiz ki kanama sadece rektum kaynaklı değildir. Dışkıda kan fark edilmesi onu sadece rektum ile ilişkilendirmez. Çünkü o dışkı 1,5 metre uzunluğunda kalın bağırsaktan rektum dediğimiz kalın bağırsağın son kısmına ulaşmaktadır. Fark ettiğiniz bu kan rektum yanı sıra kalın bağırsaktan da oluşmuş olabilir. Bu nedenle kapsamlı bir muayene gerekecektir.
Kolonoskopi İle Görüntüleme Gerekebilir.
Genel cerrahi uzmanı rektal tuşe (parmakla muayene) ve endoskopi ile sorunun rektum ile alakalı olup, olmadığına bakacaktır. Rektum da herhangi bir sorun bulunmaması halinde kalın bağırsağın incelenmesi için kolonoskopi gerekebilir. Kolonoskopi ile kalın bağırsak içerisi görüntülenir.
Ülseratif Kolit
Bağışıklık sistemi zayıf olan insanlarda birçok hastalık görülme riski vardır. Onlardan biri de inflamatuvar bağırsak hastalıkları arasında yer alan ülseratif kolittir. Kalın bağırsağın kronik hastalıkları arasında yer alan ülseratif kolit bulunduğu yere göre 3 farklı gruba ayrılır. Bunlar distal tip, sol tip ve pankolit olarak sınıflandırılır. Sorunun yapısına bakacak olursak bağırsak iç yüzünü oluşturan mukoza (deride) iltihap ve ülser oluşumudur. Bu sorun uzun sürmesi halinde maalesef kolon kanserine yol açabilmektedir. Ülseratif kolit belirtileri arasında kanama, ishal, kanlı ishal ve karın ağrısı şikayeti sıkça görülmektedir.
Distal tip: Sadece kalın bağırsağın son kısmını yani büyük ölçüde rektumu etkilemektedir. Bu nedenle anal fissür ve anal fistül hastalarında artış görülmektedir.
Sol Tip: Bu türde ise sorun sadece kolonun (kalın bağırsağın) dalağa kadar olan kısmındadır.
Pankolit: Bu tür ise daha ileri vakıa olduğunu ifade eder. Yani sorun kalın bağırsağın tümüne yayılmış demektir.
İshal Nedenleri Arasında İlk Sırada Yer Alır. İnflamatuvar bağırsak hastalıkları crohn ve ülseratif Kolit ishal (diyare) probleminde en önemli etkenlerden biridir. Uzun süren kronik ishal problemi olan insanların mutlaka kolonoskopi görüntülemesi gerekir.
Kolon (Kalın Bağırsak) Kanseri
Yaşadığınız rektal kanama nedeni yazının giriş kısmında da belirttiğim gibi kanser kaynaklı olabilir. Bunlar mide, kolon ve rektum kanserleri olabilir. Bu nedenle ciddi bir araştırma gerekir. Dilerseniz ilk olarak kolon kanserine bakalım. Kolon yani kalın bağırsak yaklaşık 1,50 metre uzunluğunda olup, kanser kolonun herhangi bir noktasında görülebilir.
Kanserin ilk aşaması polipler olarak karşımıza çıkmaktadır. Polipler aynı zamanda dışkıda kanamaya da neden olmaktadır. Normalde iyi huylu hücreler olan polipler DNA’sı bozulması halinde büyüme ve bölünmeleri normalden daha fazla olur. Bu durum maalesef kansere neden olmaktadır. Doktorlar aile bireylerinde kolon kanseri olan ve 50 yaş üstü bireyleri düzenli olarak kolon kanseri taraması yaptırmaya davet ediyor.
Kolon kanseri belirtileri arasında yine kanama ilk sırada yer almaktadır. Buna ek olarak kronik ishal ve kabızlıkta eşlik eder. Yani kabızlık daha önce de belirttiğim gibi ciddi hastalıkların belirtisi olabilir. Karın bölgesinde ağrı, kramp ve gaz görülür. Tabii ki kanser hastalarında en önemli belirtilerden biri haline gelen hızlı kilo kaybı dikkate alınmalıdır.
Divertikül, Divertikülozis
Yapılan bilimsel araştırmalar makatta kanamanın ilk 5 nedeni olarak hemoroid, ülseratif kolit, kanser, divertikülozis ve polip olduğunu belirtmektedir. Şimdi ise en önemli 4. Neden olan divertikülozise bakacağız. Sorunun anatomik yapısına baktığımızda kalın bağırsak duvarında dışarıya doğru kesecik şeklinde cep oluşumu diyebiliriz. Oluşan bu cepler genelde dışkı ile dolmaktadır.
Bir noktada olması halinde divertikül birden fazla olması halinde ise divertikülozis olarak sınıflandırılır. Aşağıda yer alan resimde demek istediğimi daha net anlayacaksınız. Bu sorun özellikle 40 yaş üzeri insanlarda sıkça görülmektedir. Bu nedenle 40 yaş sonrası düzenli olarak kolonoskopi görüntülemesi önerilir. Bu şekilde kalın bağırsak içerisinde yer alan anormal durumlar tespit edilir.
Polipler
Makatta kanamaya neden olan bir diğer etken ise poliplerdir. Yukarıda da belirttiğim gibi maalesef kolon kanserine sebebiyet vermektedir. Bu nedenle son derece hassas olunması gerekiyor. Polipler normalde iyi huylu tümörler olmasına karşın bazılarının DNA’sı değişerek kanser gibi ciddi sorunlara neden olabilir. Rektum dâhil kalın bağırsağın tümünde polipler görülebilir. Poliplerin büyük olması (2 cm üzeri) kanserleşme riskini daha da artırmaktadır.
Poliplerdeki kanserleşme hızı ve oranı poliplerin cinsine göre değişir. Saplı bir et beni şeklinde görülen tübüler adenom cinsi pilipler yavaş kanserleşirken villöz adenom denilen tipi daha hızlı ve daha yüksek oranda kanserleşir. Villöz adenom kolonoskopide daha geniş alana yayılmış parlak, karnabahar görünümünde poliptir. Yukarıda da belirttiğim gibi belirli zaman aralıklarında kolonoskopi görüntülemesi ile polipler fark edilir ve cihazın ucundaki kesici alet ile kesilerek alınır.
Poliplerin birçoğu herhangi bir belirti oluşturmaz. Fakat genel anlamda dışkılama esnasında kanama, karın ağrısı ve ishal gibi durumlar yaşanır.
Anal Fissür (Makat Çatlağı)
Rektum kaynaklı kanamalarda basurdan sonra en sık anal fissür gündeme gelmektedir. Bebekler dâhil her yaş ve cinsiyette görülebilmektedir. Kişide kronik kabızlık ve ishal varsa risk daha da artmaktadır. Aynı şekilde crohn ve ülseratif kolit gibi kalın bağırsak ve rektum mukozasını etkileyen hastalıklarda makatta çatlağa neden olmaktadır. Sorunun yapısına bakacak olursak anüsün dış kısmına yakın bir noktada dışkının neden olduğu küçük bir kesiktir. Tabii ki bu küçük kesik zamanla ilerleyerek kaslara ulaşabilir. Bu durumda hem ağrı şikayeti artar, hem de kasların kontrolsüz kasılması sonucu iyileşmesi hep gecikir. Dışkılama esnasında kanama yanı sıra sanki cam ile çiziyorlar gibi ağrı oluşur. Ağrı akut vakıalarda 3-4 dakika içerisinde geçerken, kronik vakıalarda ise dışkılama sonrası 3-4 saat sürebilir.
Diğer Nedenler
Evet, arkadaşlar yukarıda saydığım 5 etken makatta kanamanın en önemli nedenleri arasında gösterilmektedir. Tabii ki sorun bu 5 etken ile sınırlı değildir. Çok sık olmasa bile aşağıda nedenlerde yine makatta kanamaya sebebiyet vermektedir.
- Crohn Hastalığı
- Amebiasis (Dizanteri)
- Özofagus Varisi (Yemek Borusu Varisleri)
- Enfeksiyöz Kolit, Radyasyon Koliti
- Rektum Ülseri
- Rektum Kanseri
Sonuç / Results
Evet, arkadaşlar gördüğünüz gibi 5 tanesi öncelikli neden olmak üzere makatta kanamanın 10’dan fazla nedeni bulunmaktadır. Yaşadığımız soruna kendimiz hemoroid kaynaklı diyerek geçiştirmek yerine mutlaka neden olduğunu araştırmalıyız. Bunu yapabilmek için öncelikle proktoloji (makat hastalıkları teşhis ve tedavisinde) tecrübeli genel cerrahi uzmanlarına muayene olarak başlamalıyız. Genel cerrahi uzmanı öncelikle fiziki ve rektal tuşe dediğimiz yöntemle rektum’da sorun olup, olmadığına bakacaktır. Rektum’da kanamaya dair bir neden bulamazsa sizi kolonoskopi için yönlendirecektir. Kolonoskopi işleminde amaç kalın bağırsakta yer alan kanser dahil sorunları görüntülemek içindir.
Proktoloji Uzmanı Bul
Yukarıda belirtmiş olduğum sorunlardan bir ya da birkaçını yaşıyorsanız geç kalmadan mutlaka bir proktoloji uzmanına muayene olmalısınız. IDEA Klinik size en yakın noktada bulunan proktoloji uzmanlarına ulaşmanızı sağlar. Bunun için yapmanız gereken aşağıda yer alan randevu al butonuna tıklamak olacaktır. İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa’da size en yakın proktoloji uzmanına ulaşabilirsiniz. https://www.ideaklinik.com/online-randevu
1. Adams SM, Bornemann PH. Ulcerative colitis. Am Fam Physician. 2013 May 15;87(10):699-705.
2. Weingart SN, Stoffel EM, Chung DC, Sequist TD, Lederman RI, Pelletier SR, Shields HM. Working up rectal bleeding in adult primary care practices. J Eval Clin Pract. 2017 Apr;23(2):279-287. doi: 10.1111/jep.12596. Epub 2016 Jul 20.
3. Jehangiri AU, Gul R, Hadayat R, Khan AN, Zabiullah, Khursheed L. Causes Of Lower Gastrointestinal Bleeding On Colonoscopy. J Ayub Med Coll Abbottabad. 2017 Jul-Sep;29(3):468-471.
4. Oya Yönal, Özlen Atuğ, Yeşim Özen Alahdab, Hulya Över Hamzaoglu. Ülseratif Kolitte Divertikülozis Prevalansı. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dalı, İstanbul, Türkiye 2009, Cilt 22, Sayı 1, Sayfa(lar) 045-048
5. Yavuz FURUNCUOĞLU, Zeynel MUNGAN, Oktay YEĞİNSU, Yılmaz ÇAKALOĞLU, Kadir BOZTAŞ, Sabahattin KAYMAKOĞLU, Fatih BEŞIŞIK, Sadakat ÖZDİL, Kadir DEMİR, Nurten EROL. Demographic, clinic and etiologic features of the patients with rectal bleeding. Turk J Gastroenterol 1998; 9: 279-283.
6. STEPHEN M. ADAMS, MD. University of Tennessee College of Medicine, Chattanooga, Tennessee. PAUL H. BORNEMANN, MAJ, MC, USA. Tripler Army Medical Center Family Medicine Residency Program, Honolulu, Hawaii. Am Fam Physician. 2013 May 15;87(10):699-705.
Genel cerrahi uzmanı alanında hasta kabulüne devam eden Op. Dr. Seher Şirin, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun olmuştur. Uzmanlık eğitimini ise Sağlık Bakanlığı İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tamamlamıştır.