Makat Hastalıklarında Beslenme

Tüm insanların en çok sevdiği şeylerden birisi lezzetli yemekler ve gıdaları tüketmektir. 7’den 70’e tüm insanlarda geçerli olan bu kavram insan sağlığına faydalı olduğu gibi zarar verebilmektedir. Özellikle makat hastalıklarında beslenme faktörü sıkça karşımıza çıkmaktadır. Hemoroid, Anal Fissur gibi hastalıkların ana nedeni direkt olarak kabızlık ile alakalıdır. Kabızlığın nedeni ise büyük oranda beslenme faktörü ile alakalıdır. Bu konuda sizlere ayrıntılı bilgi verecek olan Op. Dr. Atilla KAYA’nın yazısını mutlaka okumalısınız.

   Makat hastalıklarının sebebi çok büyük oranda kabızlıktır.Bunun da sebebi çoğunlukla  kötü beslenme alışkanlığıdır.

Örneğin sert dışkılama sonrasında makatta çatlak (fissür) olabilir.Uzun süreli ıkınmalar sonucunda makat damarlarındaki basınç artışına bağlı olarak hemoroidler oluşur.Yine uzun süreli ıkınmalar sonucu barsağın son kısmı anüsden dışarı (mukoza prolapsusu,rektum prolapsusu yani makat sarkması) çıkabilir . Kabızlıkta gaz ve dışkı kaçağından makatta kaşıntı olabilir.

Yani kabızlığı engelleyerek bir çok makat hastalığının oluşmasını engellemiş oluyoruz.Bu  hastalıkların varlığı durumunda da kabızlığı engelleyerek hastalığın daha çabuk iyileşmesine katkıda bulunuyoruz.

 Makat hastalıklarından korunmak için ya da tedavi sırasında nasıl beslenmeliyiz?

 Kabız kalmamanın en önemli yolu doğru beslenmedir.                     

Hangi gıdalar kabızlığa iyi gelir?

    Barsakta gıdaların su çekebilmesi ve suyu barsak içerisinde tutabilmesi için lif açısından zengin olması gereklidir.

Lif açısından zengin besinler:

Her türlü sebze yani ıspanak, pırasa, kabak, patlıcan, lahana, taze fasulye, bezelye, havuç, brokoli, enginar, biber,kereviz bolca tüketilmeli.

Her türlü salata malzemesi yani marul,kıvırcık, mor lahana,turp,yeşil ve kuru soğan, maydanoz, dereotu, tere ve benzeri otlar mümkünse her yemeğin yanında yenmeli.

Lifli meyveler yani elma,armut,kayısı,erik,incir,hurma,kivi,ananas.Bu meyvelerin mevsimine göre tazesi,kurusu,kompostosu tüketilebilir.

Lifli tahıl ürünleri yani kepekli,çavdarlı veya tam buğdaylı ekmekler,kepekli makarna,kepekli pirinç gibi yiyecekler beyaz ekmeğe tercih edilmeli.

Kuru bakliyatlar özellikle yeşil mercimek lif açısından zengindir.

Tüm bu yiyecekler  ülkemizde rahatlıkla bulunabilen ve çoğu ucuz elde edilebilen besinlerdir.

Hastaların yanlış anladığı bir nokta var ki  o da bu besinleri önerdiğimizde  et,tavuk,yumurta diğer besinleri yasak sanmalarıdır. Oysa sağlıklı yaşamak için bu besinlerden de yenmelidir.Yukarıda sayılan lifli gıdalar yanına ilave edilebilir,mesela köftenin yanına bol salata ve kepekli ekmek yenilebilir.

Akşamları tatlı yerine kuru kayısı,kuru incir ve hurma yemek de kabızlığın giderilmesinde fayda sağlar.

Mutlaka bol su içilmeli.

     Kabızlığı gidermek için lifli gıdaların yanı sıra günde en az 2 litre, yani 8-10 su bardağı,yaz aylarında daha fazla su tüketilmeli.Hastalar genellikle bu öneriyi ciddiye almazlar ve içemediklerini ifade ederler.Ancak şunu unutmamak gerekli ki makattan ağrı ve kanama çekmek ya da ameliyat su içmekten daha kolay değildir.

Çocuklarda genellikle az su içmeye bağlı kabızlık sık yaşanmaktadır. Anneler mutlaka çocuklarının yeterli su tüketmelerini takip etmelidirler.

Ek besin takviyesi:

 Barsak hareketlerini artıran,,barsakta lif etkisiyle kitle oluşturan ve barsağa su çeken bazı bitkisel ilaçlar vardır. Sinameki otu yaygın kullanılmaktadır. Uzun süre kullanılırsa alışkanlık yapar. Yüksek dozda ve uzun süreli kullanılırsa barsakta ülser yapabilir.

Kabızlığın giderilmesinde ek yardımcı önlemler:

Eksersiz yapılması:

Yaşam tarzı değişiklikleriyle fiziksel  hareket artırılmalı .Karın adelesini  güçlendiren hareketler ve yürüyüş barsak hareketlerini artırır.Her gün en az yarım saat tempolu yürüyüş kabızlığın giderilmesinde çok yardımcı olur.

Makat hastalıklarından korunmada tuvalet alışkanlığının önemi:

Tuvalet terbiyesi:

Özellikle sabah saatlerinde  her gün dışkılamak için oturmak (en fazla 3 dakika) bir süre sonra tuvalet terbiyesi kazandırır.Vakit varsa kahvaltı sonrasında dışkılama önerilir.Kahvaltıya fırsat yoksa tuvaletten önce su içmek ve hafif eksersiz alışkanlık edinilmesine yardımcı olur.Ağrı olacağını düşünerek dışkılama isteğini ertelemek yani dışkıyı bekletmek çok yanlış bir harekettir.Titizlikten dolayı,tuvalet beğenmemekten dışkısını bekletmek alışkanlığı da yaygındır.Sebep ne olursa olsun dışkılama ihtiyacını ertelemek çok çok yanlıştır.Bekletmekle barsakta kalan dışkının  suyu emilerek daha da sertleşir.Sert dışkı çıkarken çok daha fazla ağrı yapar ve hastalığın geçmesi bir yana artmasına sebep olur.Mesela sert dışkı fissürü derinleştirir.

    Tuvalette fazla kalmayın: Tuvalette uzun süre kalma  ve ıkınma makat bölgesindeki damar basıncını artırdığından hemoroid oluşumuna neden olur.Ikınma anal hematomun da ana sebebidir.Tuvalette 3 dakikadan fazla kalınmamalı.Tuvalete gazete,kitap ve cep telefonuyla girme alışkanlığından vazgeçilmeli.

  Tercih sizin

Bu önlemleri reddeden ya da yapmayan hastalar makat hastalıklarına davetiye çıkarmaktadırlar.

Hastalar tercihlerini hangi yönde yapacaklarına karar vermeliler:

Hamburger ve fissür ağrısı mı? Ispanak yemeği mi?

Patates kızartması, tavuk ve dışarı çıkmış basur ağrısı mı? Salata, tavuk ve ağrısız dışkılama mı?

Op. Dr. Seher Şirin

Genel cerrahi uzmanı alanında hasta kabulüne devam eden Op. Dr. Seher Şirin, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun olmuştur. Uzmanlık eğitimini ise Sağlık Bakanlığı İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tamamlamıştır.