Makat Apsesi (Perianal Apse) Nedir, Neden Olur, Nasıl Boşaltılır?

Makatta ağrı, şişlik ve kendi kendine patlaması halinde kötü kokulu akıntıya neden olan makat apsesi, acil müdahale gerektiren anal bölge hastalıklardan birisidir; çünkü müdahale edilmeden geçen her dakika makat fistülü riskini artırmaktadır. (1,2)

Makat Apsesi Ne Demek?

Anal apse ya da makat apsesi, sorunun genel adını belirtmek için kullanılır. Çünkü apseler kendi içerisinde 4 gruba ayrılır. Bunların en sık görülen türü: perianal apse ve sırasıyla ischiorectal, intersphincteric ve supralevator apse olarak ayrılmaktadır. (3,4,5,6)

Ramanujam ve arkadaşlarının 1023 hasta üzerinde yaptıkları çalışma sonucu: 437 kişi perianal, 233 kişi ischiorectal, 219 kişi intersphincteric ve 75 kişi ise supralevator apse olduğunu belirtilmiştir.

Bu ayrıştırmanın nedeni apsenin görüldüğü yer ile alakalıdır. Aşağıda yer alan görselde apselerin yerleşim yerleri mavi renkte gösterilmiştir. Makat apsesi çocuklar dahil, tüm yetişkinlerde görülme olasılığı vardır. Görülme sıklığı ise: Her 100.000 kişiden 16’sı şeklinde araştırma sonuçları ile görüyoruz. (7)

Yukarıda yer alan görselde de gösterildiği şekliyle apseler, cilt yüzeyine yakın ya da daha derin yerleşimli olabilmektedir. Bu nedenle apse belirtilerinde türe göre farklılıklar olabilir.

Perianal Apse Neden Oluşur?

Sorunun kaynağı: Anal kanal içerisinde bulunan salgı bezlerinin tıkanması ve bakterilerle enfekte olmasıdır. Enfeksiyona neden olan aerobik ve anaerobik (oksijene gerek duyan, duymayan) bakteriler ile alakalıdır.

Anaerobik bakteriler arasında: bacteroides fragilis, peptostreptococcus, prevotella, fusobacterium, porphyromonas ve clostridium en sık görülen türüdür. Aerobik bakteriler arasında ise: staphylococcus aureus, streptococcus ve escherichia coli yer almaktadır. (8)

Anal Apse İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Değerli arkadaşlar, makatta apse riski oluşturan hastalıklar: crohn, hiv, anorektal kanser, anal fissür ve diyabet olabileceği gibi; anal ilişki ya da anüs içine sokulan yabancı cisimler ve travma kaynaklı da olabilir. Öyle ki yapılan bilimsel çalışmalardan birinde: sigara kullanımının apse riski içerdiği ortaya konmuştur. (9)

İshal: Vasilevsky ve Gordon tedavisini yaptığı 103 hastanın ishal olduğunu bildirdi. (10)

Makat Apsesi Belirtileri Nelerdir?

Makatta ağrı: En belirgin apse şikayetleri arasında yer almaktadır. Anüs kenarında, zonklama şeklinde ağrı oluşur. Oturduğunuzda, ağrının arttığını fark edersiniz. Tabii ki makatta ağrının nedeni sadece apse değildir.

Makatta Şişlik: Bir diğer belirti ise anüs çevresinde şişlik olmaktadır. Üzeri kızarık olan bu şişlik, dokunduğunuzda ağrı da artışa neden olmaktadır.

Ateşlenme, Titreme: Apsenin daha derinlerde olması halinde, cilt yüzeyinden şişlik ve kızarıklık olmayabilir. Ağrıya ek olarak, ateşlenme ve tir tir titreme şeklinde şikayetler eşlik edebilir.

Makatta Akıntı ve Kötü Koku: Perianal apse, cerrahi müdahale ile boşaltılması gecikirse, kendi kendine patlayacaktır. Tabii ki bu durum sarı renkli akıntı (irin akıntısı) ve ciddi anlamda kötü kokuya neden olmaktadır.

Dikkat! Apsenin kendi kendine patlaması, sorunun çözüldüğü anlamına gelmez. Siz mutlaka genel cerrahi uzmanına muayene olmalısınız. Çünkü tam olarak drene edilmesi ve fistül varlığı incelenmesi gerekir.

Apse İçin Hangi Doktora Gidilmeli?

Apse teşhis ve tedavisi için, genel cerrahi uzmanı tercih etmek gerekir. İmkanınız varsa, proktoloji (makat bölgesi hastalıkları) konusunda deneyimli bir hekim tercih edin; çünkü genel cerrahi alanı oldukça geniş ve kendi içerisinde branşlara ayrılmaktadır.

Unutmamanız gereken bir diğer husus, apsenin en geç 24 saat içerisinde boşaltılması gerektiğidir; çünkü her geçen dakika fistül riski artacak, kendi kendine patlama olasılığı gibi riskler ortaya çıkacaktır. Bu sorun ile akşam ya da hafta sonu karşılaşmanız halinde, hastanelerin acil servislerinden yardım alabilirsiniz.

Acil servislerden yardım almanız halinde, ayrıca genel cerrahi uzmanına muayene olmanız gerekir; çünkü her apse belli ölçüde fistül riski oluşturur. Fistül, tespit edilmesi halinde, gerekli tedavi genel cerrahlar tarafından yapılmaktadır.

Perianal Apse Muayenesi Nasıl Yapılır?

Değerli arkadaşlar, yazının giriş kısmında belirtildiği gibi, apseler makat bölgesinin 4 farklı noktasında oluşabilir. Bu nedenle muayenede farklılıklar bulunmaktadır: Perianal apsenin ciltte neden olduğu şişlik, kızarıklık, gözle görülürken; diğer apseler herhangi görünür bir belirti oluşturmaz.

Bu yüzden gözle kontrol, rektal tuşe, (parmakla makat muayenesi) yanı sıra MR ve Endoanal ultrason cihazları ile yapılır. Bu cihazlar: apsenin yerini tespit etmede kolaylık sağlar.

Perianal Apse Nasıl Geçer?

Öncelikle kendi kendine ya da ilaçla geçecek bir sorun olmadığını bilmelisiniz. Tek çözüm yolu: Apsenin cerrahi müdahale ile boşaltılmasıdır. Bunun için genel cerrahi uzmanına müracaat etmelisiniz.

Makat Apsesi Nasıl Boşaltılır

Perianal apse boşaltma işlemi ciltte 1-2 cm kesi ile mümkündür. Cilt altında biriken irin, bu kesikten dışarı fırlayacaktır. İşte bu noktadan sonra, hastanın ağrısı %90 azalarak, rahatlama hissedecektir. İşlem öncesi bölgesel uyuşturma (lokal anestezi) işlemi yapılmaktadır. Böylece ağrısız bir işlem olduğu söylenebilir. Aşağıda yer alan videodan nasıl yapıldığını görebilirsiniz.

Doktorunuz apseyi boşalttıktan sonra, gerek görmesi halinde drenaj uygulayabilir. Drenaj ile tekrarlama riski ortadan kaldırılır. Yapılan kesi için dikiş atmaya gerek yoktur.

Sağlıklı insanlarda antibiyotik gerekmez; fakat diyabet ve fakat bağışıklık sistemi zayıf olan hastalara önerilebilir. Bu durum doktorlar arasında farklılık gösterebilir.

Apse Kremi Var mı?

Google arama sonuçlarında “makat apsesi kremi” kelimesinin önce çıktığı görülüyor. Bu durum insanların bu kelimeye verdiği önemi göstermektedir. Öncelikle böyle bir ürün ile karşılaşmadığımı belirtmek istiyorum. Ayrıca anal apseler ilaç ya da krem ile tedavi edilemez.

ÖZET

Makatta ağrı, akıntı, şişlik gibi şikayetleri kesinlikle ciddiye almalıyız. Makat apsesi yanı sıra fissür, fistül, hematom sorunların belirtisi olabilir.

Apse fark edildiği andan itibaren, vakit kaybedilmeden doktora müracaat edilmesi gerekir. Çünkü geç kalının her dakika, fistül riskinin artması demektir.

Sadece apsenin boşaltılmasına odaklanmayın. Sonrasında gelişmesi muhtemel fistül problemine hazırlıklı olun.

En önemli hususlardan biri de apsenin nedenlerini araştırmak olmalıdır. Apse nedenleri arasında: İnflamatuar bağırsak hastalıkları yanı sıra makat kanseri olabilmektedir. Bu nedenle altta yatan neden ortaya konmalıdır. Yoksa yeniden apse olması muhtemeldir.

KAYNAKLAR

1. Mappes, H. J., & Farthmann, E. H. (2001). Anal abscess and fistula. In Surgical Treatment: Evidence-Based and Problem-Oriented. Zuckschwerdt.
2. KOÇ, O., SARI, Y. S., TUNALI, V., & ŞAHİN, O. Perianal Apse Sonrası Perianal Fistül Gelişimi.
3. Sahnan, K., Adegbola, S. O., Tozer, P. J., Watfah, J., & Phillips, R. K. (2017). Perianal abscess. Bmj, 356, j475.
4. Hogan, A. M., Mannion, M., Ryan, R. S., Khan, W., Waldron, R., & Barry, K. (2013). Beware the ischiorectal abscess. International journal of surgery case reports, 4(3), 299-301.
5. Millan, M., García‐Granero, E., Esclápez, P., Flor‐Lorente, B., Espí, A., & Lledó, S. (2006). Management of intersphincteric abscesses. Colorectal Disease, 8(9), 777-780.
6. Prasad, M. L., Read, D. R., & Abcarian, H. (1981). Supralevator abscess: diagnosis and treatment. Diseases of the Colon & Rectum, 24(6), 456-461.
7. Adamo, K., Sandblom, G., Brännström, F., & Strigård, K. (2016). Prevalence and recurrence rate of perianal abscess—a population-based study, Sweden 1997–2009. International journal of colorectal disease, 31(3), 669-673.
8. Brook, I. T. Z. H. A. K., & Frazier, E. H. (1997). The aerobic and anaerobic bacteriology of perirectal abscesses. Journal of clinical microbiology, 35(11), 2974-2976.
9. Devaraj, B., Khabassi, S., & Cosman, B. C. (2011). Recent smoking is a risk factor for anal abscess and fistula. Diseases of the Colon & Rectum, 54(6), 681-685.
10. Vasilevsky, C. A., & Gordon, P. H. (1984). The incidence of recurrent abscesses or fistula-in-ano following anorectal suppuration. Diseases of the Colon & Rectum, 27(2), 126-130.

Op. Dr. Atilla Kaya

Merhaba arkadaşlar, ben Op. Dr. Atilla Kaya, genel cerrahi ve medikal estetik uzmanı olarak İstanbul Bakırköy’de hasta kabulüne devam ediyorum. Proktoloji (makat hastalıkları) ve medikal estetik alanında (ben aldırma, kaş ekimi, sakal, ekimi) gibi hizmetlerimden yararlanabilirsiniz.